Απλά μαθήματα εξέλιξης σε ερωταπαντήσεις (Μάθημα 2ο)

ΑΠΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΕΞΕΛΙΞΗΣ ΣΕ ΕΡΩΤΟΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ

Μέρος ΙΙ

ΕΡ: Μίλησες στο προηγούμενο μέρος για το «δέντρο της εξέλιξης» με τα χιλιάδες κλαδιά και παρακλάδια (είδη & υποείδη) και τις ρίζες (αρχέγονοι έμβιοι οργανισμοί). Υπάρχει κάτι αντίστοιχο με το οποίο μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα πως λειτουργεί αυτό το δέντρο;

ΑΠ: Σαφώς και υπάρχει. Είναι το γενεαλογικό δέντρο του κάθε ανθρώπου, το οποίο είναι δομημένο με την ίδια ακριβώς φιλοσοφία όπως και το δέντρο των ειδών.

Ας πάρουμε εμένα για παράδειγμα. Οι άνθρωποι με τους οποίους έχω την στενότερη γενετική συγγένεια είναι  τα αδέρφια μου. Εγώ με τα αδέρφια μου προερχόμαστε από τον πλησιέστερο πρόγονο σε εμένα δηλαδή τους γονείς μου. Αμέσως μετά σε γενετική συγγένεια έρχονται τα ξαδέρφια πρώτου βαθμού με τα οποία μοιράζομαι τους αμέσως πλησιέστερους προγόνους δηλαδή τους παππούδες μου. Με τα δεύτερα ξαδέρφια μου τους προ-παππούδες μου κ.ο.κ.

Επιπλέον κατάγομαι από την περιοχή της Άρτας από πατέρα και της Τρίπολης από μητέρα. Αν αφαιρέσουμε τον παράγοντα μετακίνηση πληθυσμών και πάρουμε τους αυτόχθονες κατοίκους θα έχω με τους Αρτινούς και τους Τριπολιτσιώτες μια μεγαλύτερη γενετική συγγένεια σε σχέση με τους υπόλοιπους Έλληνες που θα πηγαίνει πίσω σε κοινούς προγόνους κάπου μεταξύ 4 έως 10 γενιές. Από κει και πέρα το λογικό είναι ότι θα έχω μεγαλύτερη γενετική συγγένεια με το μεγαλύτερο ποσοστό των αυτοχθόνων Ελλήνων (10 με 20 γενιές) σε σχέση με τους υπόλοιπους Ευρωπαίους και με τους περισσότερους Ευρωπαίους (20 με 30 γενιές) σε σχέση με τους υπόλοιπους κατοίκους του πλανήτη. Στο τέλος βέβαια είναι γνωστό πλέον πως όλοι οι άνθρωποι που κατοικούν αυτή την στιγμή στον πλανήτη και όλοι όσοι έζησαν πριν από αυτούς προέρχονται από μια μικρή ομάδα των πρώτων Homo sapiens που έζησαν πριν από 200.000 περίπου χρόνια.

ΕΡ: Και πως ακριβώς λειτουργεί η διαδικασία γέννησης νέων ειδών. Μπορείς να δώσεις ένα παράδειγμα.

Θα το κάνω με κάπως μαθηματική διατύπωση για να γίνει πιο αντιληπτό. Έστω λοιπόν ότι έχουμε ένα είδος Α με πληθυσμό Χ άτομα. Έστω λοιπόν ότι τα 4/5 του πληθυσμού μένουν στην Νότια Αφρική και το υπόλοιπο 1/5 μεταναστεύει για τα νησιά Γκαλάπαγκος. Λόγω του διαφορετικού περιβάλλοντος στα νησιά, αρχίζουν οι γενετικές μεταλλάξεις για να προσαρμοστεί το 1/5 στις νέες συνθήκες. Σταδιακά λοιπόν αρχίζουν και εμφανίζονται στα νησιά τα υποείδη Α1, Α2, Α3 όπως είδαμε π.χ. με τους σπίνους. Αρχικά οι γονιδιακές διαφορές μεταξύ των υποειδών αλλά και του αρχικού είδους είναι μικρές και επιτρέπουν την διασταύρωση μεταξύ τους όπως π.χ. γίνεται με τις διαφορετικές ράτσες σκύλων. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε πλέον για τα υποείδη Α0 (το αρχικό), Α1, Α2 & Α3. Όταν κάποια στιγμή οι συσσωρευμένες γενετικές μεταλλάξεις φτάσουν στο σημείο που κάποιο υποείδος (π.χ. το Α1) δεν μπορεί πλέον να διασταυρωθεί με τα υπόλοιπα, τότε μιλάμε για ένα καινούργιο είδος το Β, που προήλθε από το αρχικό Α.

Κάποια στιγμή αναπόφευκτα, και τα υπόλοιπα υποείδη Α0, Α2 & Α3, δεν θα μπορούν πλέον να διασταυρώνονται μεταξύ τους -εκτός αν κάποιο εντωμεταξύ δεν μπορέσει να επιβιώσει για κάποιο λόγο και εξαφανιστεί- και έτσι θα έχουμε άλλα 3 νέα είδη , το Γ το Δ και το Ε όλα προερχόμενα από το αρχικό Α (π.χ σύγχρονος λύκος και σκύλος, προερχόμενα από ένα κοινό είδος αρχέγονου λύκου που έχει πλέον εξαφανιστεί) . Στις περισσότερες περιπτώσεις βέβαια, το είδος που εξαφανίζεται πρώτο είναι το αρχικό - δηλαδή το Α0- καθώς τα υποείδη/είδη που προκύπτουν εκ των υστέρων διαθέτουν συνήθως γενετικό υλικό πιο βελτιωμένο και πιο ανθεκτικό. Είναι όπως με τα νέα μοντέλα των αυτοκινήτων.

Τέλος τα νέα είδη συνεχίζουν έναν ξεχωριστό εξελικτικό δρόμο το ένα από το άλλο, δημιουργώντας με την σειρά τους νέα υποείδη και είδη για να συνεχιστεί το εξελικτικό δέντρο της ζωής.

ΕΡ: Γνωρίζουμε δηλαδή τα πάντα σχετικά με την προέλευση των ειδών και την εξελικτική διαδικασία. Έχουν λυθεί όλα τα ζητήματα;

Σαφώς και όχι. Υπάρχουν ακόμη αρκετά θέματα που δεν γνωρίζουμε πως ακριβώς λειτουργούν, άλλα που χρήζουν περεταίρω μελέτης και κάποια που στο μέλλον θα ανατραπούν μερικώς ή ολικώς. Μπορεί π.χ. να ανακαλύψουμε πλησιέστερα στον άνθρωπο γενετικά είδη από τον χιμπαντζή, να βρούμε νέα προγονικά είδη του Homo sapiens ή ότι οι πρώτοι Homo sapiens έζησαν τελικά στην Αυστραλία πριν 400.000 και όχι 200.000 χρόνια , να ανακατατάξουμε ή να εμπλουτίσουμε την μέχρι τώρα γενεαλογική σειρά που οδήγησε στον άνθρωπο, να ανακαλύψουμε και άλλους παράγοντες που παίζουν ρόλο στις γενετικές μεταλλάξεις πέραν της προσαρμογής στο φυσικό περιβάλλον, να διαπιστώσουμε ότι ο ρόλος της τυχαιότητας στις ανωτέρω μεταλλάξεις είναι πολύ πιο σημαντικός από ότι γνωρίζουμε έως σήμερα.

ΕΡ: Και αφού υπάρχουν ακόμη τόσα κενά τότε γιατί λες ότι η θεωρία της εξέλιξης δεν είναι πλέον θεωρία αλλά γεγονός;

Θεωρείται γεγονός γιατί μέσω της αποκωδικοποίησης του DNA προέκυψε ισχυρή απόδειξη για τους δύο βασικούς πυλώνες της θεωρίας. Πρώτον, ότι η ύπαρξη και γέννηση των διαφόρων ειδών – και βέβαια του ίδιου του ανθρώπου- δεν είναι ανεξάρτητη η μία από την άλλη ή με άλλα λόγια δεν αποτελούν ξεχωριστές πράξεις δημιουργίας. Αντιθέτως, η ύπαρξη και γέννηση των ειδών προκύπτει μέσα από μια αδιάσπαστη αλυσίδα αλληλουχίας όπου το ένα είδος προκύπτει από το άλλο και όλα συνδέονται μεταξύ τους με ένα «γενετικό δέντρο».  Οι ρίζες αυτού του δέντρου φτάνουν μέχρι τους πρώτους μονοκύτταρους οργανισμούς που έζησαν στους ωκεανούς πριν δισεκατομμύρια χρόνια και αποτελούν τους κοινούς μας προγόνους. Δεύτερον, ότι ο μηχανισμός με τον οποίο προκύπτει το ένα είδος από το άλλο είναι οι γενετικές μεταλλάξεις του DNA. Αυτά τα δύο αρκούν για να αποδειχτεί η ισχύς της θεωρίας της εξέλιξης ως γεγονός. Όλα τα υπόλοιπα είναι δευτερεύοντα θέματα που δεν αγγίζουν την ουσία της θεωρίας.

Κλείνοντας και για να δώσω  ένα μέτρο σύγκρισης να πω ότι, σε αντίθεση με την θεωρία της εξέλιξης, στην κοσμολογία, η θεωρία της Μεγάλης Έκρηξης (Big Bang) ως θεωρία απαρχής του Σύμπαντος, παρότι εμφανίζει πολύ ισχυρές ενδείξεις, μέσα από σχετικές μετρήσεις και πειράματα, δεν έχει ακόμη πλήρως αποδειχθεί ότι ισχύει. Για τον λόγο αυτό υπάρχουν ακόμη σοβαροί επιστήμονες που  υποστηρίζουν εναλλακτικές θεωρίες για την προέλευση του Σύμπαντος (παράλληλα Σύμπαντα, σύγκρουση μεμβρανών κ.λπ.), οι οποίες γίνονται σεβαστές και εξετάζονται. Αντίθετα δεν υπάρχει πλέον σοβαρός επιστήμονας που να αμφισβητεί την ισχύ της θεωρίας της εξέλιξης και όσοι το κάνουν εισπράττουν απλά την  αδιαφορία ή ακόμη χειρότερα την ειρωνεία της επιστημονικής κοινότητας.